W dniu 12 lutego 2020 r. w Pałacu Chodkiewiczów, siedzibie Związku Rzemiosła Polskiego, odbyło się III Forum Szkół Rzemiosła. W spotkaniu uczestniczyli przedstawiciele izb, cechów oraz branżowych szkół rzemieślniczych z całej Polski, partnerzy społeczni, prof. dr hab. inż Włodzimierz Miszalski, przewodniczący Komitetu N-T FSNT-NOT Doskonalenia Kadr, Jędrzej Jabłoński i Mikołaj Kruczyński, przedstawiciele Biura Rzecznika Małych i Średnich Przedsiębiorców, Katarzyna Mietelska, zastępca Dyrektora Departamentu Prewencji i Promocji Głównej Inspekcji Pracy oraz przedstawiciele resortu edukacji – Magdalena Wantoła–Szumera, naczelnik Departamentu Strategii, Kwalifikacji i Kształcenia Zawodowego MEN, resortu rozwoju – Paulina Woźniecka, Ewa Kowalczuk i Natalia Pawłowska oraz resortu rodziny, pracy i polityki społecznej – Izabela Kaczmarska Sawicka i Artur Rozbicki z Departament Rynku Pracy MRPiPS.

III Forum Szkół Rzemiosła otworzył Jan Gogolewski – Prezes Związku Rzemiosła Polskiego. W wyraził on nadzieję, że tegoroczne spotkanie zapewni przestrzeń do rzeczowej debaty, której wnioski, przeniesione na gremium decyzyjne, przyczynią się do realizacji kolejnych pożądanych przez rzemiosło zmian systemowych. Zachęcił również do dzielenia się dobrymi praktykami, przypominając, że ostatnie zmiany w prawie oświatowym wprowadziły nowy wymiar współpracy między pracodawcami, rzemieślnikami i szkołami, o których blaskach i cieniach będzie można dzisiaj dyskutować.

Grzegorz Nieradka, doradca Głównego Inspektora Pracy, odczytał list Wiesława Łyszczka, Głównego Inspektora Pracy, który nie mógł osobiście uczestniczyć w Forum. W skierowanych do uczestników słowach podkreślił on, jak bardzo ważne jest tworzenie atrakcyjnej oferty dla młodych ludzi, szukających rozwoju swoich talentów w szkołach zawodowych. Szkoły branżowe to przyszłość rzemiosła, które podobnie jak przemysł potrzebuje dobrze przygotowanych kadr opierających swoje umiejętności zarówno na bazie tradycyjnych technik, jak i nowych, zaawansowanych technologii. Dlatego dla rozwoju edukacji zawodowej niezbędna jest dynamiczna współpraca pracodawców ze szkolnictwem, odpowiednia promocja, jak i dostosowanie oferty edukacyjnej do potrzeb rynku pracy.

Następnie Tomasz Madej, Wicedyrektor Ośrodka Rozwoju Edukacji, odczytał list Marzeny Habib, Dyrektor Ośrodka Rozwoju Edukacji, w którym wyraziła uznanie i podziw dla wszystkich osób zaangażowanych w rozwój polskiego szkolnictwa branżowego oraz kształcenia praktycznego we współpracy z pracodawcami i partnerami społecznymi. Pani Dyrektor wyraziła również nadzieję na dalszą efektywną kooperację pomiędzy Związkiem Rzemiosła Polskiego a Ośrodkiem Rozwoju Edukacji, której owocem będzie rozwój polskiego szkolnictwa branżowego oraz odpowiedzialne i szczęśliwe życie przyszłych absolwentów.

Gościem honorowym III Forum Szkół Rzemiosła była Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Rozwoju Olga Semeniuk, która, zgodnie z decyzją Minister Rozwoju Jadwigi Emilewicz, ma w swej pieczy sprawy związane z wykonywaniem działalności w zakresie rzemiosła, w tym opracowywanie rozwiązań systemowych i legislacyjnych na rzecz poprawy warunków funkcjonowania zakładów rzemieślniczych. Otwarciem do działań w tym zakresie  jest cykl spotkań z rzemieślnikami i przedstawicielami izb i cechów na terenie całego kraju, które pozwalają poznać charakter oraz problemy rzemiosła w wymiarze lokalnym. Pani Minister odbyła dotychczas siedem wizyt, które, jak przyznała, ukazały jej nie tylko poziom problemów lokalnych jednostek rzemiosła, ale również jedność struktury rzemieślniczej.

Zapowiedziała powołanie do końca lutego Wydziału ds. Rzemiosła i Kwalifikacji Zawodowych, którego misją będzie wsparcie działań rzemieślników. W dalszej perspektywie Ministerstwo Rozwoju planuje stworzenie Inkubatora Rzemiosła Polskiego, który pozwoli jeszcze w tym roku sprawdzić, w jakich obszarach rzemiosło ma największe deficyty. Na tej podstawie Ministerstwo Rozwoju będzie mogło orzec, jak państwo polskie mogłoby w przyszłych latach systemowo wspierać rzemiosło, m.in. przygotowując w tym celu projekt nowelizacji ustawy o rzemiośle. Operatorem Inkubatora miałby być Narodowy Instytut Wolności.

Pani Minister zdradziła również plan wsparcia finansowego, skoncentrowanego na edukację i poszerzanie kompetencji młodocianych pracowników oraz rozwój instytucjonalny. Przygotowana przez ministerstwo pula finansowa będzie wydatkowana na poszerzanie kompetencji młodocianych pracowników przez dofinansowanie kapitału ludzkiego w przedsiębiorstwach rzemieślniczych oraz zakup potrzebnego sprzętu.

Następnie uczestnicy spotkania mogli zapoznać się z tematami:

Szkolenie branżowe dla nauczycieli kształcenia zawodowego, jako potencjalna forma współpracy z organizacjami rzemiosła – Bożena Mayer-Gawron, ekspert

Nadzór pedagogiczny w świetle nowelizacji ustawy Prawo oświatowe – Małgorzata Sienna, Kierownik Ośrodka Doradztwa Zawodowego w Łódzkim Centrum Doskonalenia Nauczycieli i Kształcenia Praktycznego

Szkoła Branżowa II stopnia – koncepcja rozszerzenia działalności szkół rzemieślniczych i nie tylko –  Marta Lewandowska, radca prawny

Mechanizmy współpracy szkoły z pracodawcą-rzemieślnikiem – Bożena Mayer-Gawron, ekspert

Wydarzenie zakończyło wystąpienie Tomasza Wiki, Dyrektora Wielkopolskiej Izby Rzemieślniczej w Poznaniu, który mówił o Dobrych praktykach w zakresie adaptacji szkół do zmian oświatowych.

W podsumowaniu III Forum Szkół Rzemiosła wyeksponowano następujące problemy:

• szkoły niepubliczne powinny mieć uprawnienia analogiczne, jak szkoły publiczne w kontekście sposobu finansowania i być jednakowo traktowane w planowaniu  działań projektowanych  do nowej perspektywy finansowej,
• choć zmian w przepisach było wiele,– to jednak,  nie wszystkie są korzystne z punktu widzenia organizacji szkół zawodowych niepublicznych, do zakładania których  zachęcani byli pracodawcy. Zagłębiając się w prawno-organizacyjne  aspekty nie można pominąć odmiennego, niesprawiedliwego sposobu finansowania szkół Branżowych II stopnia w zakresie KKZ, koszty których szkole niepublicznej są przekazywane po zdaniu  przez ucznia egzaminu – odmiennie niż szkole publicznej, która środki te otrzymuje z góry i bez względu na wynik egzaminu,
• stwierdzając, iż wypracowano wiele nowych narzędzi inspirujących współpracę szkół i pracodawców – to jednak są kwestie, które pozostały bez zmian;
• nie dokonano  weryfikacji sposobu podziału części oświatowej subwencji ogólnej dla jednostek samorządu terytorialnego w związku z rażącym zaniżeniem wagi do ustalania wielkości subwencji dla szkół branżowych I stopnia, w których uczniowie rzemiosła (i nie tylko) zajęcia praktyczne mają zorganizowane na podstawie umowy o pracę w celu przygotowania zawodowego, a więc mających status pracowników młodocianych,
• nie urealniono wskaźnika przyjętego do waloryzacji kwoty dofinansowania kosztów wyszkolenia ucznia (ustawa prawo oświatowe – art. 122),
• nie wykorzystany jest potencjał organizacji rzemiosła, a instytucje publiczne próbują ignorować zapisy ustawy o rzemiośle, co z oczywistych względów nie powinno mieć miejsca,

W tym kontekście należy uznać za uzasadnione wystąpienie do resortu edukacji  o wskazanie możliwości, aby w ramach działań projektowych finansowanych ze środków EFS – wypracować pełny model zachęt dla pracodawców, angażujących się w proces szkolenia uczniów, szczególnie realizowanego w formule przygotowania zawodowego.