26 czerwca 2018 r. do uzgodnień międzyresortowych i konsultacji publicznych został skierowany projekt nowelizacji ustawy o zmianie ustawy – prawo oświatowe, ustawy o systemie oświaty oraz niektórych innych ustaw. W tym projekt zmieniający obszar kształcenia zawodowego.
Dla rzemiosła szczególnie ważne znaczenie mają zapisy dotyczące kształcenia zawodowego. Resort w uzasadnieniu podkreślił, że głównym celem zmian wprowadzanych projektowaną ustawą jest odbudowa prestiżu kształcenia zawodowego w Polsce, poprzez poprawę jakości i efektywności kształcenia w szkołach i placówkach. Proponowane rozwiązania uwzględniają mechanizmy włączania wszystkich kluczowych partnerów kształcenia zawodowego w działania służące systematycznemu dostosowywaniu tego kształcenia do potrzeb rynku pracy. Powołuje się na przyjętą przez Rząd RP Strategię na rzecz odpowiedzialnego rozwoju potwierdzającą konieczność dopasowania systemu kształcenia zawodowego do potrzeb nowoczesnej gospodarki. Rozwój polskiej gospodarki oraz zmiany zachodzące na rynku pracy wzmacniają popyt na wysoko kwalifikowaną kadrę.
Jedną z ważniejszych ingerecji jest na pewno propozycja zmiany przepisu art. 3 ustawy o rzemiośle polegająca na poszerzeniu składu komisji egzaminacyjnych izb rzemieślniczych powoływanych do przeprowadzania etapu praktycznego egzaminu czeladniczego, do którego będą przystępowali młodociani pracownicy, którzy kształcili się w zawodach szkolnictwa branżowego, o egzaminatora wybieranego z list egzaminatorów okręgowych komisji egzaminacyjnych. W ocenie MEN rozwiązanie to ma na celu zapewnienie spójności systemów egzaminacyjnych weryfikujących wiedzę teoretyczną i umiejętności zdobywane przez uczniów oraz młodocianych pracowników w różnych miejscach i formach, ale w tych samych zawodach. Obecnie zawody nauczane w branżowej szkole I stopnia są zawodami jednokwalifikacyjnymi. Egzamin zawodowy, zatem, podobnie jak egzamin czeladniczy, obejmuje wiedzę z zakresu całego zawodu.
W opinii twórców projektu ustawy zmiany w szkolnictwie branżowym planowane od roku szkolnego 2019/2020 koncentrują się również na usprawnieniu i zwiększeniu efektywności egzaminów zawodowych. Z jednej strony weryfikują one jakość procesu kształcenia, a z drugiej stanowią przepustkę do sukcesu na rynku pracy. Skuteczność kształcenia zawodowego może być mierzona liczbą absolwentów, którzy uzyskują kwalifikacje zawodowe. Warunkiem otrzymania stosownego dokumentu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe jest nie tylko dobre przygotowanie uczniów, ale także przystąpienie do egzaminu, które dotychczas nie było obligatoryjne.
Mając na uwadze zwiększenie szans absolwentów zawodów szkolnictwa branżowego na podjęcie pracy zgodnie z nabytymi kwalifikacjami, od 1 września 2019 r. proponowane jest wprowadzenie obowiązku przystępowania uczniów szkół prowadzących kształcenie zawodowe odpowiednio do egzaminu zawodowego przeprowadzanego przez okręgowe komisje egzaminacyjne albo do egzaminu czeladniczego przeprowadzanego przez komisje egzaminacyjne izb rzemieślniczych (w przypadku ucznia – młodocianego pracownika kształcącego się u pracodawcy będącego rzemieślnikiem). Wprowadzenie obowiązku przystąpienia do egzaminu zawodowego będzie warunkiem ukończenia szkoły lub promocji do następnej klasy, po spełnieniu pozostałych, dotychczasowych warunków określonych w przepisach prawa oświatowego.
Projekt zakłada także m.in: Modyfikację warunków wprowadzania zawodów do klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego, a także zmiany w klasyfikacji zawodów i podstaw programowych; Wprowadza możliwość uzyskania przez uczniów dodatkowych umiejętności w zawodach zwiększających szanse na zatrudnienie; Modyfikuje warunki uruchamiania przez szkołę kształcenia w danym zawodzie i opiniowania kierunków kształcenia; Wzmacnia udział pracodawców w kształceniu zawodowym, w tym w realizacji praktycznej nauki zawodu dla uczniów szkół; Zmiany w realizacji przez szkoły zadań związanych z praktyczną nauką zawodu; Zaproponowano także podwyższenie do 10 tys. zł dla zawodów deficytowych dofinansowania pracodawcom kosztów kształcenia młodocianego pracownika, który zdał egzamin zawodowy/czeladniczy. Lista zawodów deficytowych byłaby ogłaszana przez ministra edukacji w drodze obwieszczenia.
W związku z wprowadzeniem obowiązku przystępowania wszystkich uczniów, w tym uczniów – młodocianych pracowników do egzaminu zawodowego albo egzaminu czeladniczego, niezbędne jest podjęcie współpracy pracodawcy ze szkołą, w której ten młodociany pracownik realizuje kształcenie zawodowe teoretyczne oraz kształcenie ogólne. Oba te podmioty są odpowiedzialne za kształcenie ucznia – młodocianego pracownika, który w tej formie realizuje obowiązek nauki. Dlatego też, w projekcie zaproponowano (w dodanym ust. 6a w art. 130 ustawy – Prawo oświatowe), aby do klasy I publicznej branżowej szkoły I stopnia młodociani pracownicy byli przyjmowani na podstawie umowy z pracodawcą na realizację programu nauczania w zawodzie dopuszczonego do użytku w szkole.
Regulacje dotyczące umowy zawieranej miedzy pracodawcą, zamierzającym realizować kształcenie praktyczne ucznia – młodocianego pracownika a dyrektorem szkoły, w której ten uczeń będzie realizował kształcenie ogólne i kształcenie zawodowe teoretyczne, zostaną określone w przepisach wydanych na podstawie art. 191 § 3 i art. 195 § 2 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy.
Zachęcamy do zagłębienia się w zapisy ustawy oraz w uzasadnienie proponowanych rozwiązań.
- Ustawa o zmianie ustawy-Prawo oświatowe i ustawy o systemie oświaty oraz niektórych innych ustaw:
https://legislacja.rcl.gov.pl/docs//2/12313102/12518238/12518239/dokument347220.pdf
