Europejska Konferencja Rzemiosła – konkluzje

W Monachium zakończyła się Europejska Konferencja Rzemiosła, podczas której zgromadzeni przedstawiciele europejskich struktur rzemiosła dyskutowali o jego kształcie w zmieniającej się Europie. Związek Rzemiosła Polskiego reprezentowali prof. Jan Klimek, Prezes ZRP i Norbert Pruszanowski, Dyrektor Zespołu Funduszy Europejskich w ZRP.

Firmy rzemieślnicze od stuleci stanowią kolebkę europejskich przedsiębiorczości wpływają na lokalne i globalne łańcuchy wartości świadcząc usługi, oferując szkolenia, dając zatrudnienie, a co najważniejsze, tworząc bogactwo ekonomiczne i społeczne na całym kontynencie. 

Rzemieślnicy zajmują się produkcją i świadczą różnorodne usługi o wspólnych cechach, kierując się wspólnymi wartościami:

• Właściciel firmy jest bezpośrednio i aktywnie zaangażowany na każdym etapie procesu produkcyjnego, ponosząc pełną odpowiedzialność za wynik końcowy
• W większości przypadków są to firmy rodzinne, które wspierają lokalne społeczności i pielęgnują długofalowe relacje z klientami i pracownikami
• Firmy rzemieślnicze są kluczowym zasobem dla gospodarki, ponieważ promują zatrudnienie, szkolenia i działają jako wektor integracji społecznej i zawodowej

Obecnie w obliczu wyzwań jakie stawia transformacja gospodarcza firmy rzemieślnicze mają problemy z określeniem swojej przyszłości. Podczas, gdy społeczeństwo na nowo odkrywa wartości jakie daje lokalny produkt, ramy polityczne sprawiają, że nieokreślona jest przyszłość działalności rzemieślniczej.

Poczucie odpowiedzialności, duma z wykonywanej pracy wpłynęła na obecność przedstawicieli europejskiego rzemiosła w Monachium na Europejskiej Konferencji Rzemiosła. To ponad 25 mln firm MŚP, zatrudniających ponad 90 mln pracowników na jednolitym rynku europejskim oczekuje od rządów stabilnych podstaw prawnych, które pozwolą się skoncentrować na wykorzystywaniu nowych możliwości, rozwoju i korzyściach z konkretnych środków.  

Europejska Konferencja Rzemiosła 2025 apeluje do europejskich decydentów i instytucji, aby podjęli pracę nad następującymi priorytetami:

1. Zabezpieczenie wykwalifikowanej siły roboczej i zachowanie wysokich standardów kwalifikacji.

Niedobory siły roboczej i umiejętności rosną we wszystkich państwach członkowskich EU. Szacuje się że około dwie trzecie MŚP nie jest wstanie pozyskać doświadczonych pracowników. Aby rozwiązać ten problem niedoborów umiejętności, Komisja Europejska proponuje strategię Kształcenia i Szkolenia Zawodowego (VET), obejmującą takie działania jak: promowanie korzyści płynących z VET i jego pozytywnych wyników szerokiej publiczności, a także poprawę jakości programów zawodowych. Podstawowym problemem VET jest wyraźny brak społecznego uznania i świadomości w społeczeństwie. Jest to główny powód dla którego młodzi ludzie coraz częściej wybierają studia akademickie zamiast angażować się w praktyki zawodowe i VET.  Dlatego też kluczowe jest promowanie równej wartości szkolenia zawodowego i akademickiego. VET nie może być postrzegane jako drugi, domyślny wybór, ale szansa na rozwój i zbudowanie satysfakcjonującej kariery. W tym względzie Komisja Europejska powinna wspierać ten przekaz poprzez skuteczne kampanie publiczne w całej Europie, przede wszystkim promując synergię pomiędzy firmami a szkołami.

1. Sektor rzemiosła kwalifikowanego reprezentuje wysokie standardy kwalifikacji gwarantowane przez system kształcenia dualnego uzupełniany ofertami kształcenia ustawicznego i szkoleń. Dlatego też nowoczesne i atrakcyjne miejsca nauki dla szkolnictwa zawodowego muszą być zabezpieczone poprzez zapewnienie łatwo dostępnego wsparcia dl ośrodków kształcenia rzemieślniczego.
2. Promowanie doskonałości w kształceniu zawodowym jest ważnym aspektem atrakcyjności VET. Należy jednak zwrócić większą uwagę na znaczenie kwalifikacji i kształcenia zawodowego. Podejście „najpierw umiejętności”, które koncentruje się wyłącznie na mikrokwalifikacjach, nie wystarczy, aby sprostać tym obawom. Mikrokwalifikacje mogą stanowić wartość dodaną, jeśli uzupełniają wysokiej jakości kwalifikacje, ale nie jeśli je zastępują.
3. Celem przyciągnięcia zdolnych pracowników z zagranicy, należy zapewnić uproszczoną procedurę imigracyjną i dodatkowo promować tą potrzebą w krajach partnerskich oraz rozwijać szkolenia i programy partnerskie z Afryką, Azją, Ameryką Łacińską i Bliskim Wschodem. W tym kontekście ważne jest uznawanie kwalifikacji.  

• Poprawa konkurencyjności firm rzemieślniczych

Aby wesprzeć wzrost i innowacje, nowa Komisja Europejska musi nadal priorytetowo traktować poprawę konkurencyjności Europy, zarówno z perspektywy wewnętrznego jednolitego rynku, jaki i bardziej globalnej skali. Obecnie nadszedł najwyższy czas na działanie: ogromna liczba zapowiedzi i obietnic złożonych od wyborów europejskich w 2024 r musi w końcu doprowadzić do konkretnych i widocznych środków, które są ściśle powiązane i odpowiadają codziennej rzeczywistości firm. Kluczowe jest, aby prawodawcy złagodzili nieproporcjonalne, głównie administracyjne obciążenia dl MŚP i firm rzemieślniczych.

1. Planowane inicjatywy UE mające na celu poprawę konkurencyjności gospodarki europejskiej muszą od samego początku uwzględnić mikroprzedsiębiorstwa i sektor MŚP, zapewniając uczciwą konkurencję na rynku europejskim. Europejski sektor rzemieślniczy domaga się fundamentalnej zmiany w kształtowaniu polityki na zasadzie „najpierw myśl na małą skalę”, jak i na zaufaniu do przedsiębiorców. Od samego początku każdy tekst prawny musi być sporządzony z perspektywy MŚP i w ścisłej współpracy z nimi.
2. Firmy rzemieślnicze odgrywają zasadniczą rolę w lokalnej gospodarce. Zapewnienie im lepszego dostępu do funduszy europejskich, w tym funduszu spójności, jest niezbędne do zmniejszenia dysproporcji konkurencyjnych, zapewniając rozwój firm, które pragną się rozwijać.  
3. Firmy rzemieślnicze należy zachęcić do udziału w zamówieniach publicznych jako strategicznym sektorze UE. Za pomocą odpowiednich instrumentów należy preferencyjne kanały dla firm rzemieślniczych, wspierając lokalną gospodarkę i promując wysokie standardy jakości.
4. Firmy rzemieślnicze muszą być od samego początku wyposażone w odpowiednie narzędzia cyfrowe i wsparcie, aby wspierać ich transformację cyfrową. Rzemiosło to nie tylko kreatywny i związany z tradycją sektor, ale także ważne laboratorium innowacji technologicznych.

• Towarzyszenie transformacji ekologicznej

Firmy rzemieślnicze wspierają cel Zielonego Ładu. Są czynnikami umożliwiającymi łagodzenia zmian klimatu i adaptację do nich: instalują zrównoważone systemy ogrzewania i chłodzenia, renowacje w celu zwiększenia efektywności energetycznej. Zrównoważona konsumpcja i modele biznesowe są wpisane w DNA sektora rzemiosła. Jednak zbyt rygorystyczne regulacje i wymogi dotyczące sprawozdawczości, które nie są odpowiednio proporcjonalne w stosunku do wielkości firmy, negatywnie wpływają na rolę, jaką mogą odegrać MŚP, i zniechęcają firmy do przejścia na bardziej zrównoważone modele biznesowe. Z tego powodu w nowym ustawodawstwie należy skupić na wykonalności: realistycznych celach, uproszczonych procesach i odpowiednim wsparciu. To kluczowe narzędzia, które umożliwią firmom rzemieślniczym promowanie transformacji ekologicznej i radzenie sobie z wzrastających ubóstwem energetycznym.

1. Firmy rzemieślnicze muszą być przygotowane na negatywne zmiany klimatu. Środki takie jak dostęp do funduszy na ochronę infrastruktury, dotowane ubezpieczenia od ryzyka środowiskowego i dostosowane plany awaryjne mogą wesprzeć rzemiosło w kryzysie i zapewnić  ciągłość działania
2. Zapewnienie firmom rzemieślniczym i MŚP dostępu do zrównoważonych surowców ma kluczowe znaczenie dla zmniejszenia wpływu na środowisko i wzmocnienia lokalnych łańcuchów produkcyjnych. Działania, które zachęcą do wdrożenia gospodarki o obiegu zamkniętym i waloryzacji surowców pochodzących z recyklingu, mogą sprawić, że transformacja będzie bardziej skuteczna i korzysta dla MŚP.
3. Wsparcie dla samodzielnego wytwarzania energii odnawialnej stanowią strategiczną szansę dla firm rzemieślniczych. Zachęcanie do korzystania ze źródeł odnawialnych i dzielenia się energią w ramach wspólnych lokalnych sieci może obniżyć koszty energii i zwiększyć odporność MŚP w obliczu wahań na rynku energii
4. Uproszczenie administracyjne jest niezbędne, aby umożliwić firmom rzemieślniczym skupienie się na innowacjach i zrównoważonym rozwoju. Jasne przepisy, usprawnione procedury i ograniczone wymogi sprawozdawcze są potrzebne, aby zapewnić, że MŚP będą mogły przyjąć bardziej zrównoważone modele biznesowe
5. Aby umożliwić firmom rzemieślniczym odegranie kluczowej roli w nadchodzącej transformacji, należy je uwzględnić od samego początku w projektowaniu ram prawnych dla zielonej transformacji

Perspektywy

Europejska Konferencja Rzemiosła oznacza początek szerszej debaty na temat przyszłości sektora rzemiosła i wprowadzenia odpowiednikach przepisów zarówno na szczeblu krajowym jak i EU. Jest to wspólna refleksja przedsiębiorców i ich organizacji przedstawicielskich mająca na celu określenie polityki realizowanej na szczeblu EU w celu stworzenia ram umożliwiających rozwój firm rzemieślniczych, a tym samym wzrost atrakcyjności rzemiosła dla społeczeństwa.

Wnioski z konferencji zostaną uwzględnione w przyszłych strategiach rzeczniczych wszystkich organizacji członkowskich i przyczynią się do wzmocnienia i sukcesu reprezentacji SMEunited na szczeblu UE.