Ustawa z dnia 21 listopada 2024 r. o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz niektórych innych ustaw została podpisana w dniu 19 grudnia 2024 r. przez Prezydenta, a następnie ogłoszona w Monitorze Polskim 27 grudnia 2024 r. (poz. 1933). Rozwiązania w niej wprowadzone dotyczą m.in. :
- zwiększenia kwoty dofinansowania za jednorazowe przystąpienie do egzaminu zawodowego
i egzaminu potwierdzającego kwalifikacje w zawodzie z każdej kwalifikacji wyodrębnionej
w danym zawodzie z kwoty 97 zł do kwoty 126 zł (art. 1 pkt 2.); - uproszczenia procedury wprowadzania zmian do podstaw programowych kształcenia
w zawodach szkolnictwa branżowego (art. 4 pkt 8.); - określenia maksymalnego limitu wydatków z Funduszu Pracy związanego z dofinasowaniem kosztów kształcenia młodocianych pracowników w zawodach ujętych w prognozie zapotrzebowania na pracowników szkolnictwa branżowego na krajowym rynku pracy (art. 6. pkt 6.);
- określenia zwaloryzowanych kwot dofinansowania pracodawcom kosztów kształcenia młodocianych pracowników w odpowiedzi na trudności interpretacyjne w samorządach gmin w zakresie prawidłowego sposobu naliczania waloryzacji kwot dofinansowania kosztów kształcenia – do 10 824 zł w przypadku większości zawodów oraz do 13 394 zł – w przypadku zawodów o szczególnym zapotrzebowaniu na krajowym rynku pracy określonych w prognozie MEN (art. 4. pkt 12.);
- objęcia kwoty dofinansowania kosztów kształcenia młodocianych pracowników tzw. waloryzacją kumulatywną (art. 4. pkt 12.);
- zmiany modelu dofinansowania pracodawcom kosztów kształcenia uczniów będących młodocianymi pracownikami od dnia 1 stycznia 2025 r. – wypłacanie 75% kwoty dofinansowania uzależnione od ukończenia nauki zawodu i przystąpienia ucznia do egzaminu, a pozostałej kwoty od zdania egzaminu przez młodocianego (art. 4. pkt 12.).
Powyższe zmiany wychodzą naprzeciw oczekiwaniom środowiska przedsiębiorców skupionych
w rzemiośle, ale pozostawiają również spory niedosyt. Zdaniem rzemieślników prowadzących praktyczną naukę zawodu powinni oni otrzymywać 100% kwoty dofinansowania niezależnie od wyniku zdania egzaminu przez młodocianego, bowiem nie mają adekwatnego wpływu na jego teoretyczne przygotowanie i przystąpienie do egzaminu. Mistrzowie uczący rzemiosła wskazują przy tym na poczucie braku równego traktowania ich względem innych szkolących i nauczycieli. Szkoła ogólnokształcąca nie ma zatrzymanej subwencji i nie musi zwracać jej części za uczniów, którzy nie zdali lub nie przystąpili do egzaminu. Zatrudnieni w szkole nauczyciele nie muszą czekać 3 lata na wynagrodzenie, czy raczej zwrot kosztów działań edukacyjnych. Ponadto błędne jest przekonanie, że młodociany uczestnik praktycznej nauki zawodu to gotowy, kompletny pracownik, który generuje znaczny dochód dla przedsiębiorcy – rzemieślnika. W praktyce uczeń podejmujący naukę zawodu wymaga stałego nadzoru w miejscu pracy. Zwłaszcza przy konieczności wspólnego wykonywania prac wraz z uczniem w celu zapewnienie jemu bezpieczeństwa i prawidłowego funkcjonowania maszyn, na których nabywa a on pierwszych umiejętności.
Rozpoczęcie nowego roku daje szanse na dalsze podejmowanie istotnych dla rzemiosła tematów. Ruszają prace projektowe dotyczące monitorowania prawa przez organizacje rzemiosła w zakresie zatrudnienia i umiejętności. Zespół ekspertów z biura Związku Rzemiosła Polskiego i Izb rzemieślniczych będzie w nowej modelowej formie prowadził konsultacje, przedstawiał propozycje dobrych rozwiązań i próbował zapobiegać inicjatywom budzącym wątpliwości.
Temat młodocianych pracowników i ich praktycznej nauki zawodu będzie niebawem znów rozpatrywany, chociaż nieco z innego punktu widzenia. Na dzień 22 stycznia 2025 r. zaplanowano pierwsze czytanie rządowego projektu ustawy o rynku pracy i służbach zatrudnienia (druk nr 948).
Projekt ten jest kolejnym podjęciem próby zastąpienia uchwalonej 20 kwietnia 2004 roku ustawy
o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, której liczba nowelizacji dawno przekroczyła sto
i w której zmiany dokonywane są klika razy w roku. Sam fakt, że istnieją w niej artykuły wskazane jako uchylone, zapisy typu art. 4 ust 11 czy art. 18ha świadczą o tym, że akt ten znacznie ewoluował.
Nowa propozycja regulacji instytucjonalnej obsługi rynku pracy zawarta w projekcie ustawy o rynku pracy i służbach zatrudnienia zawiera inną strukturę i kolejność zawartych rozwiązań. Zamiast aktualnego zapisu na 311 stronach zawierających 23 rozdziały i trudną do zliczenia liczbę artykułów
(z uwagi na ich liczne literowe warianty) z których ostatni ma nr 152., zaproponowano nowy tekst liczący 337 stron, 14 działów i 458 artykułów. Liczba stron wskazuję, że treści w nowym projekcie może być więcej, a nominalnie większy numer ostatniego artykułu oznacza potrzebę aktualizacji wielu formularzy i informacji w urzędach. Widać zatem niemałe wyzwanie dla stosujących ustawę urzędników oraz pracodawców i bezrobotnych próbujących skorzystać z określonej w ustawie pomocy.
Projekt ustawy był przedmiotem uzgodnień, konsultacji i opiniowania, w ramach których zgłoszono ponad 1300 uwag i dokonano wielu modyfikacji, w tym autopoprawek. Szczegółowe informacje na ten temat można znaleźć na stronie Rządowego Centrum Legislacji.
Do głównych założeń projektu można zaliczyć:
- zmianę priorytetów publicznych służb zatrudnienia, nastawienie na rynek, klienta i potrzeby przedsiębiorców;
- poprawę efektywności urzędów pracy i trwałości zatrudnienia osób wcześniej bezrobotnych;
- zwiększenie mobilności osób szukających pracy;
- skrócenie czasu poszukiwania pracy;
- wsparcie pracodawców, zmniejszenie biurokracji i obowiązków sprawozdawczych dla przedsiębiorców;
- zwiększenie dostępu do Krajowego Funduszu Szkoleniowego.
