Mechanizmy dialogu społecznego na szczeblu Unii Europejskiej rozwijane są od lat 80. Ma on głównie charakter autonomicznego dialogu dwustronnego pomiędzy przedstawicielami pracodawców i pracowników, realizowanego przy wsparciu Komisji Europejskiej.
Unia Europejska nie wypracowała jednego modelu dla wszystkich, jednak w każdym państwie członkowskim dialog społeczny powinien być zjawiskiem żywym, realizującym przynależne mu funkcje, odpowiednio do praktyki i tradycji danego kraju, ale też powinien odpowiadać wymogom wynikającym z członkostwa w UE.
W dialogu uczestniczą organizacje spełniające warunki określone przez Komisję Europejską w zakresie m.in. posiadania struktur na poziomie Wspólnoty Europejskiej. Muszą składać się z organizacji, które na poziomie krajów członkowskich są uznawane za reprezentatywne. Muszą także posiadać potencjał organizacyjny umożliwiający efektywny udział w procesie konsultacji.
Niezależnie od dialogu autonomicznego reprezentatywni europejscy partnerzy uczestniczą w dialogu trójstronnym, określanym „trójstronnymi zgranymi działaniami”, którego ramy tworzy Trójstronny Szczyt na rzecz Wzrostu i Zatrudnienia.
Związek Rzemiosła Polskiego uczestniczy w europejskim dialogu społecznym dzięki członkostwu w UEAPME – Europejskiej Unii Rzemiosła Małych i Średnich Przedsiębiorstw, posiadającej status reprezentatywnego europejskiego partnera społecznego.