12 października 2021 odbyła się debata zorganizowana przez Radę Przedsiębiorczości pt: „Diabeł tkwi w regułach. Jakość, dialog i czas kluczowymi elementami dobrej legislacji”. W debacie udział wzięli przedstawiciele organizacji pracodawców, w tym ekspert Związku Rzemiosła Polskiego, związków zawodowych oraz mediów. Omówiono praktyczne aspekty stanowienia prawa na przykładzie „Nowego Ładu” i niektórych innych ustaw. Podkreślono, iż Nowy Ład dotyka problematyki mieszczącej się w wielu obszarach życia gospodarczego i społecznego, obejmując regulacje podatkowe, dotyczące zdrowia, mieszkalnictwa, budownictwa, rolnictwa, demografii i samorządów, które jednak nie były odpowiednio skonsultowane z organizacjami pracodawców. Stwierdzono, że 6 na 7 przygotowywanych w ubiegłym roku projektów ustaw było przygotowanych bez konsultacji publicznych, przygotowano je bez rzetelnej analizy wpływu na konkurencyjność gospodarki i funkcjonowanie przedsiębiorstw, 5 na 7 projektów było przygotowywanych jest bez rzetelnej oceny ekspertów odnośnie oceny skutków regulacji a 4 na 7 projektów opracowano bez rzetelnej oceny analizy sposobu rozwiązywania analogicznych zagadnień w innych krajach. Dyskutanci zwrócili uwagę na problem braku przewidywalności prawa z powodu krótkiego czasu przygotowywania nowych przepisów. Zgodnie podkreślano, iż przez to że vacatio legis ustaw gospodarczych jest zbyt krótkie, przedsiębiorca nie ma możliwości przygotowania firmy do nowych uwarunkowań. I tak w omawianym raporcie informuje się, iż coraz większą ilość ustaw uchwala się z vacatio legis, krótszym niż 14 dni. W 2020 roku tak było w przypadku już połowy wszystkich uchwalonych ustaw. Bardzo krytycznie oceniono brak oceny już uchwalonych ustaw ex post. I tak w ostatnich pięciu latach ocenę ex post przeprowadzono jedynie w przypadku 9 ustaw, co oznacza że mniej niż 1 na 100 ustaw była oceniona zgodnie z wymogami zawartymi w przepisach z 2015 r. Oceny Skutków Regulacji powinny przedstawiać wszystkie pozytywne i negatywne skutki regulacji, a w procesie kształtowaniu prawa przedsiębiorca powinien być traktowany jako partner a nie petent. W celu większej przewidywalności prawa zgłoszono wniosek by nowe regulacje były wprowadzane 1 stycznia każdego roku. Nadto dla regulacji istotnych z punktu widzenia gospodarki i działalności przedsiębiorstw, powinno się przewidzieć co najmniej 6-miesięczne vacatio legis, a w przypadku wprowadzania zmian stawek w podatkach i innych zmian systemu podatkowego, zaproponowano by vacatio legis wynosiło 12-miesięcy. Wyjątki od tej zasady mogłyby mieć miejsce jedynie w ściśle określonych sytuacjach losowych. Zgłoszono propozycję wydłużenia konsultacji z partnerami społecznymi z 30 do 45 dni oraz propozycję by zapisać w prawie obligatoryjność przedstawiania przez ustawodawcę Oceny Skutków Regulacji oraz obowiązek konsultowania z Radą Dialogu Społecznego i zewnętrznymi podmiotami eksperckimi projektów ustaw wywołujących skutki gospodarcze. Ekspert ZRP poparł wniosek o wydłużenie czasu obligatoryjnych konsultacji z partnerami społecznymi z 30 do 45 dni i vacatio legis dla ustaw zmieniających warunki prowadzenia działalności gospodarczej. W przypadku takich ustaw vacatio legis powinno wynosić co najmniej 6 miesięcy, tak by mały przedsiębiorca nie dysponujący rozbudowanymi kadrami finansowo-księgowymi, mógł się rozeznać w istocie i zawiłościach nowych regulacji prawnych i przygotować do nich swoją firmę.
